Πληροφορίες

Χαρτί υπόλευκο καλής ποιότητας, 205 x 150 mm. φ. 125, στιλβωμένο. Μελάνι μαύρο στο κείμενο και στους τίτλους και τα πρωτογράμματα ερυθρό. Σώζεται μόνο η πρώτη ξύλινη πινακίδα, η οποία δεν φαίνεται να είναι η αρχική της βιβλιοδεσίας του χειρογράφου. Φέρει δερμάτινη καφέ επένδυση, η οποία είναι διακοσμημένη με σχέδια που έχουν επικολληθεί από άλλη περγαμηνή βιβλιοδεσία τύπου αντιμεταρρύθμισης με κεντρικό μοτίβο ωοειδές με λεπτές άνθινες παραστάσεις εσωτερικά και άλλα σχέδια και στις τέσσερις γωνίες σε τριγωνικά πλαίσια κλαδωτοί έλικες. Ο τρόπος επίσης με τον οποίο έχουν κοπεί πλάγια οι ακμές της πινακίδας συνηγορεί για τον τύπο της βιβλιοδεσίας. Φέρει ίχνη στερέωσης θηλυκωτήρων. Αυτός ο τύπος συναντάται στον ελληνικό χώρο σε πολλές βιβλιοδεσίες λίγο μεταγενεστέρων χειρογράφων και εντύπων. Το κυρίως σώμα του χειρογράφου σε καλή κατάσταση. • Ως γραφέας θεωρείται βάσει γραφολογικής σύγκρισης ο Διαμαντής νοτάριος του Οικουμενικού Πατριαρχείου, του οποίου χειρόγραφο είναι χρονολογημένο το έτος 1616. Στο χαρτί διαφαίνεται υδατόσημο με κύρια παράσταση άγκυρα με χαλκά σε κύκλο μονής γραμμής σχεδίασης και με τριφύλλι εκτός αυτού στην κορυφή της άγκυρας. Συμπληρωματικό σχέδιο όρθιο παραλληλόγραμμο μικρών διαστάσεων με τριγωνική κορυφή σαν πρόσοψη οικίας. Η παράσταση αυτή χρονολογείται στην πρώτη εικοσαετία του 17ου αιώνα. Τεύχη τετράδια με αρίθμηση με ελληνικούς αριθμούς στην αρχή και στη μέση του πάνω περιθωρίου, αλλά και στο τέλος στην κάτω δεξιά γωνία από α΄ έως ιϛ΄, όπου το υπ’ αρ. ιε΄ έχει 7 φύλλα διότι έχει εκπέσει ένα φύλλο μεταξύ των 118 και 119 και το υπ’ αριθμόν ιϛ΄ είναι κανονικό τριάδιο με έξι φύλλα. Επίσης στην αρχή στη μέση του πάνω περιθωρίου της πρώτης και τελευταίας σελίδας χαράσσεται και ένας σταυρός. Δεν υπάρχει παραπομπή από τετράδιο σε τετράδιο, αλλά σπάνια συμπλήρωμα του τελευταίου στίχου κάτω δεξιά μέσα σε γωνιώδη ανοιχτή παρένθεση. Γραμμένη επιφάνεια σελίδας 150 x 60 mm. Τοποθέτηση κειμένου άνω και αριστερά. Στίχοι κατά σελίδα 21. Χαράκωση του τύπου 12——34. Τα γράμματα κάτω από τις χαρακώσεις. Τα φύλλα 1r-2v και 124r-125v είναι λευκά. Μόνο στο φ. 125v υπάρχει το όνομα κάποιου αναγνώστη +Κοσμὰς ἱερομόναχος. Στο εσωτερικό της πινακίδας της βιβλιοδεσίας υπάρχουν τα ακόλουθα σημειώματα με σύγχρονα του γραφέα αλλά από διαφορετικά χέρια: α) Τὴ ε΄ τῆς ἰνδικτιῶνος μηνὶ Μαϊω δεκάτι ἡμερα Παρασκευὴ ἐφονεύθη ὁ σουλτάνος ὁ Οσουμανης ὐπο τῶν στρατιοτῶν βασιλεῦσας χρόνους δύο καὶ γεγονεν ἀντ’ αὐτοῦ ὁ πρώην ἐκβλιθῆς ὑπαυτοῦ σουλτὰν Μουσταφάς. Ἐγένετο γὰρ ἐμφύλιος πόλεμος ἐν Κωνσταντινουπόλει πατριαρχεύοντος Κυρίλου τοῦ Κρητός. Νῦν δὲ αὔθις δὲ ἐκβλιθὴς ὁ σουλτὰν Μουσταφᾶς ἐβασίλευσεν ὁ ἀνεψιὸς αὐτοῦ σουλτὰν Μουράτης ὀ ἀδελφὸς τοῦ φονευθέντος σουλτὰν Ὁσουμάνι. Βασιλεύοντος τούτου τοῦ σουλτὰν Μουράτι ἐπανέστη ὁ Ἀμπαζὰ πα[σὰς] εἰς ἐκδίκησιν τοῦ ἔμματος του σουλτὰν Οσουμάνοι. Ἐρχόμενος δὲ τοῦτος ὁ Ἀμπαζὰ πασᾶς ἐξ Ἀνατολῶν ἐφόνευσεν πάντας τοὺς γιανιτζαρους. Βασιλεύοντος δε τούτου ἐγενετο μεγας συσμὸς ἐν μηνὶ μαϊω δια νικτὸς ὥστε καταποντιστίνε και τινα χωρία εν τοῖς μέρεσι της Ανατολῆς. (Σημ.: Το έτος που φονεύθηκε ο σουλτάνος Οσμάν Β΄ σύμφωνα με τους χρονολογικούς πίνακες είναι το έτος 1622, το οποίο πράγματι συμπίπτει προς πέμπτη ινδικτιώνα και πράγματι συμπίπτει η ημέρα της εβδομάδος με το παλαιό ιουλιανό ημερολόγιο που είναι η Παρασκευή 10 Μαΐου. Ο δε αναφερόμενος Πατριάρχης είναι ο Κύριλλος Λούκαρις, ενώ ο αναφερόμενος σουλτάνος Μουράτ είναι ο Β΄). β) Ἐν ἔτι απὸ Χριστοῦ αχμγ΄ (=1643) Μαιω β΄ ημέρα γ΄ (Τρίτη) [ἐγε]νήθη ο Τριανταφυλος. • Πρόκειται για χειρόγραφο εξαιρετικής σημασίας, γιατί παρέχει ερμηνευμένα κείμενα των Μαθηματαρίων της εποχής της Τουρκοκρατίας γραμμένο με ιδιαίτερη επιμέλεια και μέθοδο, ορθογραφημένο και με υψηλού επιπέδου φιλολογική γνώση. Για τον τύπο αυτόν του χειρογράφου βλ. Αγγελική Σκαρβέλη-Νικολοπούλου, Μαθηματάρια τῶν ἑλληνικῶν σχολείων κατὰ τὴν Τουρκοκρατία, Αθήνα 1994.