Το Τάμα (1875)
Τιμή εκτίμησης: € 200.000 - 250.000υπογεγραμμένο δεξιά μέσα στο θέμα: Ν. Gyzis / Munchen
Το 1875 ο Γύζης ζωγραφίζει ένα από τα εμβληματικότερα έργα του, Το Τάμα. Πρόκειται για μια ηθογραφική σκηνή που απεικονίζει την πορεία μιας νεαρής κοπέλας, υποβασταζόμενης από τη μητέρα της, για την εκπλήρωση του τάματός της στο απόκρημνο ξωκκλήσι. Η αλυσίδα με την καρδιά που κρατάει στα χέρια της υπονοεί πως το τάμα αφορά τον χαμένο της αρραβωνιαστικό. Η λύπη της νεαρής γυναίκας καθρεφτίζεται στα ζοφερά χρώματα του ουρανού και στο άγονο σκοτεινό περιβάλλον, στο οποίο βαδίζει με γυμνά πόδια. Το πρόσωπό της, όμως, λάμπει, από ένα φως προερχόμενο από άγνωστη πηγή, εντείνοντας με τον τρόπο αυτό τη δραματικότητα της στιγμής. Αναμφίβολα είναι η πρωταγωνίστρια του ερωτικού δράματος. Η ηλικιωμένη μάνα στέκεται αρωγός στη θέληση της κόρης να φτάσει στο εκκλησάκι και μαζί με τη θρησκεία αποτελούν τα μοναδικά στηρίγματά της τη θλιβερή αυτή στιγμή. Ο ζωγράφος πραγματοποίησε τρεις παραλλαγές του ίδιου θέματος (1874, 1875, 1886), γεγονός που μαρτυρά την αγάπη του για την απεικόνιση δραματικών καθημερινών στιγμών και, ειδικότερα, τη συγκίνησή του για την ερωτική απογοήτευση. Με Το Τάμα ο Γύζης ξεπερνά τα όρια τόσο της απλής ηθογραφίας όσο και της γερμανικής χρωματικής παλέτας για να κινηθεί σε καθαρά προσωπικές διατυπώσεις που εσωκλείουν το ελληνικό συναίσθημα με όχημα την Πίστη. Το έργο πραγματοποιήθηκε μετά από ένα σύντομο ταξίδι του Γύζη στην Ελλάδα και τον Δεκέμβριο του 1875 πέρασε στα χέρια του Άγγλου εμπόρου τέχνης Wallis και έπειτα σε ιδιωτική συλλογή στην Αθήνα.
Marcel Montandon, Gysis, 1902, σ. 57, 69, εικ. 23.
Μανώλης Λυδάκης, Οι Έλληνες ζωγράφοι, Η ιστορία της νεοελληνικής ζωγραφικής, τ.3, εκδ. Μέλισσα, Αθήνα 1976, σ. 192.
Konstantinos Didaskalou, Genre- und allegorische Malerei von Nikolaus Gysis, München 1991. Αναφέρεται στη σ. 39.
Νέλλη Μισιρλή, Νικόλαος Γύζης 1842-1901, εκδ. ΑΔΑΜ, Αθήνα 1995, σ. 97.