Πληροφορίες

Στην πίσω όψη της κορνίζας ετικέτα με τον αριθμό «99» και χειρόγραφη σημείωση: «H. Harring. En Composition, hvortil Forestillingen er taget af en Tildragelse under Revolutionen i Grækenland 1821-28. Solgt ved Auktion efter Frederik den VII’s død paa Chistiansborg Slot, 7 October 1864, for 36 Rdl. [Rigsdaler]».

Δώρο του περίφημου Δανογερμανού επαναστάτη, συγγραφέα, ζωγράφου και φιλέλληνα Harro Harring, προς τον φιλελεύθερο πρίγκιπα και μετέπειτα βασιλιά της Δανίας Φρειδερίκο Ζ΄ (1808-1863). Ο πίνακας θα πρέπει να προσφέρθηκε στο νεαρό πρίγκιπα, ο οποίος υποστήριζε οικονομικά τις σπουδές του ζωγράφου, μετά την επιστροφή του τελευταίου από την Ελλάδα (1822). Παρέμεινε στη βασιλική συλλογή μέχρι τη δημοπράτησή της, μετά το θάνατο του βασιλιά, το 1864 (αρ. 99 του καταλόγου της δημοπρασίας). Για το θέμα του έργου έχουν διατυπωθεί διάφορες απόψεις. Το 2008 ο ιστορικός και εκδότης του Αρχείου Αλή Πασά Βασίλης Παναγιωτόπουλος αναγνώρισε στα πρόσωπα της σύνθεσης τον μητροπολίτη Άρτης Ιγνάτιο και τον πρωτότοκο γιο του Αλή, Μουχτάρ (με την κόκκινη περιβολή). Τοποθέτησε επιπλέον τη σκηνή την περίοδο της μεγάλης σφαγής της Πρέβεζας (Οκτώβριος 1798) και θεώρησε ότι πρόκειται πιθανώς για αλληγορική σύνθεση με τον Αλή Πασά να κρατά αλυσοδεμένη την Ήπειρο (η γονατιστή γυναικεία μορφή). To 2010 ο ερευνητής της ιστορίας της Πρέβεζας James S. Curlin ταύτισε τον Γάλλο αξιωματικό δεξιά με τον Louis-Auguste Camus de Richemont (1771-1853). Λίγο αργότερα ο ιστορικός Jacob Isager εντόπισε στη Βασιλική Βιβλιοθήκη της Δανίας δυο χειρόγραφες καταγραφές της συλλογής του Φρειδερίκου Ζ΄ στις οποίες ο πίνακας με αρ. 99 περιγράφεται ως έργο του Harro Harring και το θέμα του συνδέεται – με κάποια επιφύλαξη – με τον Ιωάννη Κωλέττη (η μορφή δεξιά) και τη Μαρία Παλάσκα, σύζυγο του αγωνιστή Χρήστου Παλάσκα και ερωμένη του Κωλέττη (η γονατιστή μορφή). Το 2013 ο Αναστάσιος Παπασταύρος στο έργο του Αλή Πασάς, από λήσταρχος ηγεμόνας, ταύτισε τη νεαρή γυναίκα με τη σκλάβα του Μουχτάρ από την Πρέβεζα Γιαννούλα, μητέρα του ιστορικού Αναστασίου Γούδα, ο οποίος στους Βίους του γράφει: «Μία των αιχμαλώτων τούτων ήτο και η εν μακαρία τη λήξει μήτηρ ημών Γιαννούλα, εν τρυφερά ηλικία πωληθείσα εις μίαν των συζύγων του Μουχτάρ πασά, την Μπερατινήν λεγομένην, αλλ’ αύτη, άτεκνος ούσα, ανέθρεψε την μικράν αιχμάλωτον εν τη Χριστιανική μάλιστα θρησκεία, ως ίδιον αυτής τέκνον· ηλικιωθείσαν δε συνέζευξε μετά του εν μακαρία τη λήξει πατρός ημών Νικολάου, άκοντος τούτου». Για τη δράση του Harro Harring κατά τη σύντομη παραμονή του στην Ελλάδα, βλ. M. Kreeb, «Ο φιλέλληνας Harro Paul Harring (1798-1870) και η «ελληνική περιπέτειά» του», στο: Διαφωτισμός και φιλελληνισμός, παιδεία και έθνος. Όψεις της Ελληνικής Επανάστασης του 1821, [πρακτικά συνεδρίου 15-17 Οκτωβρίου 2021], Πάτρα 2023, σ. 80-98. Πρβ. Γεώργιος Λασσάνης, Η Φυλακή – Ταξιδιωτικὲς σημειώσεις, έκδοση από τα αυτόγραφα, εισαγωγή και σχόλια Ίλια Χατζηπαναγιώτη-Sangmeister, Αθήνα 2023, σ. 167 κ. ε.