Πίνακας "Δύο Παλληκάρια" του Θεόδωρου Βρυζάκη

Γράφει η ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΝΤΟΥΡΟΥ

Ο Θεόδωρος Βρυζάκης, γεννημένος στη Θήβα το 1819, ορφάνεψε σε παιδική ηλικία, όταν το 1821 οι Τούρκοι απαγχόνισαν τον πατέρα του. Την ίδια χρονιά βρέθηκε, μαζί με τον αδελφό του, στο ορφανοτροφείο που είχε ιδρύσει ο Καποδίστριας στην Αίγινα. Το 1832 εγγράφεται στο “Πανελλήνιον” του Μονάχου, το ελληνικό παιδαγωγικό σχολείο που είχε ιδρύσει ο Λουδοβίκος Α’ όπου συγκεντρώνονταν επιλεγμένα ορφανά των Ελλήνων αγωνιστών της Επανάστασης. 

Στο σχολείο αυτό η εκπαίδευση αναφερόταν συχνά στα πρόσφατα κατορθώματα των αγωνιστών. Παράλληλα, ο Βρυζάκης εξοικειώθηκε με εκδόσεις που σχετίζονταν με τον απελευθερωτικό αγώνα, από τις οποίες γνώρισε τα γεγονότα και τις προσωπογραφίες αγωνιστών και φιλελλήνων. Επιπλέον, ήρθε σε επαφή με το έργο των Karl Wilhelm von Heideck, Joseph Petzl και Peter von Hess, οι οποίοι αποτύπωσαν σκηνές του αγώνα κατά την παραμονή τους στην Ελλάδα στα χρόνια της βασιλείας του Όθωνα. Μέσω αυτών ο Βρυζάκης προσανατολίζεται στην άντληση θεμάτων για το έργο του, στο οποίο θα εξυμνήσει τα «ανδραγαθήματα των Ελλήνων» κατά την πρόσφατη ελληνική ιστορία.

Από το 1844 έως το 1855 σπουδάζει στην Ακαδημία Καλών Τεχνών του Μονάχου ως υπότροφος της ελληνικής παροικίας. Είναι ο πρώτος ζωγράφος που σπουδάζει στη γνωστή Σχολή του Μονάχου. Η οικονομική στήριξη που λαμβάνει του επιτρέπει να ταξιδέψει στην Ευρώπη, ενώ στο διάστημα 1848 – 1851 βρίσκεται στην Ελλάδα για να μελετήσει το τοπίο και τις φυσιογνωμίες που σκοπεύει να απεικονίσει στις ιστορικές σκηνές του.

Η Τέχνη του Θεόδωρου Βρυζάκη

Κατά την επιστροφή του στο Μόναχο ιδρύει καλλιτεχνικό εργαστήριο στο οποίο δημιουργεί έργα «με θέματα παρμένα από την Ελληνική Επανάσταση», τα οποία ήταν ιδιαίτερα προσφιλή στο κοινό «τόσο για την ηρωική μαγεία τους όσο και για τον εξωτικό χαρακτήρα των μορφών και των κοστουμιών». Η δημοφιλής θεματογραφία του καλλιτέχνη οδηγεί στη λιθογράφηση πολλών έργων του στο Μόναχο, τη Λειψία και το Παρίσι. Έτσι τα έργα του απέκτησαν ευρεία κυκλοφορία και «καθιερώθηκαν στη συνείδηση του κοινού ως αυθεντικές αναπαραστάσεις της νεότερης ελληνικής ιστορίας».

Η τέχνη του Θεόδωρου Βρυζάκη κινείται στα πλαίσια του ακαδημαϊκού, ιδεαλιστικού Ρομαντικού Ρεαλισμού όπου κυριαρχεί το μνημειακό, σκηνοθετημένο, επιμελημένο ύφος των συνθέσεων που έχουν ρόλο ιδεολογικό. Το έργο του έχει υψηλή αισθητική τόσο στις επιβλητικές ιστορικές σκηνές όσο και στα πορτραίτα, γεγονός που μαρτυρούν επίσης οι σημαντικές διεθνείς διακρίσεις που απέσπασε κατά την καλλιτεχνική του σταδιοδρομία.

ΜΕΛΕΤΗ ΓΙΑ ΠΟΛΕΜΙΚΗ ΣΚΗΝΗ

• Το έργο “Η Έξοδος του Μεσολογγίου“, παραλλαγή του οποίου βρίσκεται στην Εθνική Πινακοθήκη, τιμήθηκε με το Α’ Βραβείο (Χρυσό Μετάλλιο) στη Διεθνή Έκθεση της Βιέννης. Ο σημαντικός αυτός πίνακας απομνημονεύει με λεπτομερή ακρίβεια και επιμέλεια την ηρωϊκή έξοδο, μεταφέροντας την ταραχή, την ένταση και τη δραματικότητα του μοναδικού γεγονότος.
• “Το Στρατόπεδο του Καραϊσκάκη” (1860) απέσπασε το “Αργυρό Βραβείο Β’ Τάξεως’ στα Ολύμπια του 1870.
• Στην ελαιογραφία “Ο Παλαιών Πατρών Γερμανός Ευλογεί τη Σημαία της Επανάστασης” (1865) είναι έντονο το πατριωτικό συναίσθημα και η συγκινησιακή φόρτιση που το συνοδεύει.
• “Ο Αποχαιρετισμός στο Σούνιο” (1863)  προδίδει “μια μορφή ειδυλλιακής ρομαντικής ηθογραφίας του Αγώνα”.

Ο Ζωγράφος της Επανάστασης

Ο καλλιτέχνης έζησε μέχρι το τέλος της ζωής του στο Μόναχο και κληροδότησε όλους τους πίνακες που βρίσκονταν στο εργαστήριό του στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, το οποίο με τη σειρά του δώρισε στην Εθνική Πινακοθήκη. Έργα του βρίσκονται επίσης στις Συλλογές Κουτλίδη και Λεβέντη. Στην αγορά τέχνης ξεχωρίζουν αυτήν τη στιγμή η μελέτη για την “Πολεμική Σκηνή” και η υδατογραφία “Δύο Παλληκάρια” που πρόκειται να δημοπρατηθούν στις 27 Ιανουαρίου στη δημοπρασία “Ιστορικών και Φιλελληνικών Αντικειμένων” από τον Οίκο Βέργος.

Σήμερα, 200 χρόνια μετά την Ελληνική Επανάσταση, ο Θεόδωρος Βρυζάκης, δικαίως θεωρείται “ο κυριότερος εκπρόσωπος της ιστορικής ζωγραφικής” και “ο ζωγράφος της Επανάστασης”. Αυτό συμβαίνει διότι μέσα από το έργο του απομνημονεύει και εξιδανικεύει τον Αγώνα της Ανεξαρτησίας, “προβάλλει τον ηρωισμό και την υπέρτατη θυσία ως ηθικό πρότυπο και ως αδιάσειστο άλλοθι ιστορικής συνέχειας”.

Πηγή: ΑΘΗνεα