Διαμαντής Διαμαντόπουλος, Στο θάλαμο, 1937. Δωρεά Καρόλου και Λίλης Αρλιώτη στην Εθνική Πινακοθήκη – Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτσου. Παρουσιάζεται στη μόνιμη έκθεση της Κουμανταρείου Πινακοθήκης, Παραρτήματος της Εθνικής Πινακοθήκης στη Σπάρτη

Πηγή: ΤΑ ΝΕΑ ΤΗΣ ΤΕΧΝΗΣ
Σύνταξη: ΑΝΝΙΤΑ ΑΠΟΣΤΟΛΑΚΗ

«Η αναπαράσταση παρουσιάζει έναν κόσμο λίγο ή πολύ παραμορφωμένο, πολλές φορές διαλυμένο και καμιά φορά αλλοπρόσαλλα ξανασυνδεμένο, έναν κόσμο αφηρημένο ή βγαλμένο από την υποσυνείδητη ψυχική περιοχή του ζωγράφου, από τις ονειρικές του καταστάσεις που όριό τους είναι ένας κόσμος εξωπραγματικός και φανταστικός.»

Αυτά είχε πει μεταξύ άλλων ο Διαμαντής Διαμαντόπουλος σε μια συνέντευξή του το 1981 στην εφημερίδα Ριζοσπάστης. Ήταν μία από τις δύο ολιγόχρονες περιόδους της ζωής του,στα πενήντα και πλέον χρόνια της ενεργούς καλλιτεχνικής δράσης του,που ο ίδιος μίλησε για τη δουλειά του και η χρονιά που ετοιμαζόταν για τη συμμετοχή του στην Μπιενάλε της Βενετίας, όπου εκπροσώπησε την Ελλάδα μαζί με τον Κώστα Κουλεντιανό. Έπειτα επέστρεψε και πάλι σταδιακά στη σιωπή, μέχρι τον θάνατό του το 1995.

Μοντερνιστής με ελληνική ταυτότητα
Γεννημένος το 1914 στη Μικρά Ασία, ο Διαμαντόπουλος σπούδασε πλάι στον Κωνσταντίνο Παρθένη στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας, όπου τον έφερε ο Ξεριζωμός. Παιδί-θαύμα που είχε λάβει επαίνους από την εφηβεία του για τα σχέδιά του, έκανε την πρώτη ατομική του ήδη από την πρώτη χρονιά εισαγωγής του στη Σχολή. Παρά, όμως, τη σχεδόν ομόφωνη αναγνώριση του ταλέντου του από κριτικούς και θεωρητικούς, ορισμένες αρνητικές αντιδράσεις από ομοτέχνους του για τα γλυπτά που παρουσίασε στη δεύτερη έκθεσή του στον «Ρόμβο» το 1949, τον οδήγησαν στην απομόνωση μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του ’70.

Όλο αυτό το διάστημα ο Διαμαντόπουλος δε σταμάτησε να δημιουργεί. Δούλευε και ξαναδούλευε τους πίνακές του, οι οποίοι μορφολογικά είναι βασισμένοι στον Κυβισμό του Fernand Légerκαι χρωματικά εμποτισμένοι από τους τόνους του Φωβισμού του Matisse -μοντερνιστικά κινήματα στα οποία είχε μυηθεί από τον Παρθένη. Δομικά, βέβαια, τα υποκείμενά του αποκτούν στη σύνθεση έναν κεντρικό ρόλο και μια βαρύτητα αντίστοιχη του Cezanne, χάρη στον παρόμοιο τρόπο με τον οποίο αντιμετώπιζε την τεχνική του χρώματος.

Σε αντίθεση με τον μεταϊμπρεσσιονιστή, ο Διαμαντόπουλος ζωγράφιζε κυρίως ανθρώπους της εργατικής τάξης. Οικοδόμοι, ναύτες και άλλες μορφές των λαϊκών στρωμάτων πρωταγωνιστούν στους πίνακές του, όπως και στη δημιουργία των γνωστότερων εκπροσώπων της Γενιάς του ’30. Στον Διαμαντόπουλο, όμως, «η λαϊκότητα ταυτίζεται με την εσωτερική ευγένεια, με ένα είδος αριστοκρατικότητας που εμφιλοχωρεί στο συνειδητοποιημένο προλεταριάτο και στην ταπεινή καταγωγή», όπως γράφει για τα συγκεκριμένα έργα ο ιστορικός τέχνης Μάνος Στεφανίδης, αναπληρωτής καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών, στον κατάλογο της έκθεσης Τερατολογίες – Από την Ιστορία του Ανθρώπου (2018) του Ιστορικού Μουσείου Κρήτης, όπου παρουσιάστηκε η ομώνυμη σειρά πινάκων από τη Συλλογή Ζ. Πορταλάκη.

Διαμαντής Διαμαντόπουλος, Σύνθεση. Lot 52, τιμή εκττίμησης: € 2.500 –3.500. Παραχώρηση: www.vergosauctions.com

Συμβολισμοί και αφαιρέσεις
Με τις Τερατολογίες ο Διαμαντόπουλος στρέφεται από μια ρεαλιστική θεματολογία σε μια ζωγραφική που προσιδιάζει περισσότερο στον Νέο Ρεαλισμό των Max Beckmann, Georg Grosz και Otto Dix.Οι φιγούρες του, αν και ανθρωπομορφικές, έχουν χαρακτηριστικά στην περιβολή και στα κεφάλια τους που τις μετατρέπουν σε αρχετυπικά σύμβολα της εξουσίας, του κακού, της καταπίεσης και της άρχουσας τάξης, ακόμη και σε καρικατούρες. Σε αυτή τη σειρά συναντάμε και μια Χρωματική Σπουδή (1949-1978), η οποία, σύμφωνα με τον καθηγητή Ιστορίας της Τέχνης του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Αντώνη Κωτίδη, «διακρίνεται για τον στιβαρό γιγαντισμό των μοτίβων της καθώς και για τον υψηλό βαθμό αφαίρεσης» που καθιστά ευδιάκριτα μόνο τα βασικά στοιχεία για την μορφή και τα αντικείμενα που την πλαισιώνουν.

Εξίσου σπάνιο έργο είναι η Σύνθεση του Διαμαντόπουλου που δημοπρατεί μεθαύριο Πέμπτη 15 Απριλίου, η Vergos Auctions στην Ανοιξιάτικη Δημοπρασία Νεοελληνικής Τέχνης. Η αφαιρετική μορφή που αποτελεί το βασικό δομικό στοιχείο της εικόνας μοιάζει γυναικεία, -κρίνοντας από τις καμπύλες της και τη μακριά κόκκινη λωρίδα στο κεφάλι της- και είναι τοποθετημένη σε ένα ουδετεροποιημένο χρωματικά φόντο. Πλαισιώνεται από αφηρημένα στοιχεία δηλωτικά της φύσης, ανάμεσα στα οποία κυριαρχεί ένας ήλιος, ο οποίος έμελλε να κυριαρχήσει στην ύστερη δουλειά του καλλιτέχνη, γνωστή ως Γερανοί και Ήλιος.

Ίσως για αυτό αποτελεί το έργο με την υψηλότερη τιμή εκτίμησης στη νέα κατηγορία δημοπρασίας που εγκαινιάζει ο Οίκος και περιλαμβάνει έργα σε ιδιαίτερα προσιτές τιμές ανταποκρινόμενος στις ανάγκες των νέων συλλεκτών. Με τιμή εκτίμησης στα 2.500-3.500 ευρώ, η Σύνθεση του Διαμαντόπουλου ξεχωρίζει: τόσο ανάμεσα στους εκατό πίνακες, σχέδια και γλυπτά του 19ου και 20ού αιώνα που συνολικά προσφέρονται, όσο και στο έργο του καλλιτέχνη, για το οποίο αποτελεί μια πραγματικά μοναδική στιγμή.

Ο Διαμαντής Διαμαντόπουλος κέρδισε εν πολλοίς τη θέση που του άξιζε στο πάνθεον των μεγάλων Ελλήνων καλλιτεχνών του περασμένου αιώνα χάρη στη μεγάλη αναδρομική έκθεση που του αφιέρωσε ο Δημήτρης Παπαστάμος το 1978 στην Εθνική Πινακοθήκη. Παρόλο που το έργο του χαρακτηρίστηκε στρατευμένο, ο ίδιος δεν το έβλεπε έτσι: «Δε μ’ αρέσει ο όρος. Στην ουσία όμως νομίζω ότι γίνεται μια, κατά κάποιο τρόπο, εθελοντική στράτευση. Διότι ένας ζωγράφος, ο οποίος ζει υπ’ αυτές τις συνθήκες πρώτον, και δεύτερον, βλέπει τους άλλους να ζουν υπ’ αυτές τις συνθήκες, ε, δεν μπορεί να κάνει αγγελούδια στους πίνακές του. Τι να ζωγραφίσει μέσα σ’ αυτές τις συνθήκες. Η ζωγραφική πρέπει να είναι έκφραση της ζωής της δικής σου και του γύρω κόσμου», είχε πει εκείνη τη χρονιά στη Μαρία Καραβία σε μια συνέντευξη για την εφημερίδα Καθημερινή, με αφορμή την έκθεση.

Σε αυτά τα λόγια συνοψίζεται η φιλοσοφία του Διαμαντόπουλου, η οποία τον καθιστά μια από τις πιο ιδιαίτερες εγχώριες καλλιτεχνικές φυσιογνωμίες. Όπως έγραψε ο στενός του φίλος αρχιτέκτονας Άρης Κωνσταντινίδης τον Οκτώβριο του 1949: «Τούτο είναι το πιο αξιόλογο και το πιο αξιοπρόσεκτο στην τέχνη του Διαμαντόπουλου: πως αυτή εκφράζει αληθινά το λόγο και τη μορφή ενός αληθινού ανθρώπου.»

Πηγή: ΤΑ ΝΕΑ ΤΗΣ ΤΕΧΝΗΣ
Σύνταξη: ΑΝΝΙΤΑ ΑΠΟΣΤΟΛΑΚΗ