επιγραφή: KOENIG OTTO von Griechenland,
(μικρές φθορές)
Η ΓΕΝΕΣΗ ΤΟΥ ΠΡΩΤΟΥ ΕΘΝΟΣΗΜΟΥ ΤΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ
πλούσια φυτική διακόσμηση, στο καπάκι παράσταση αναγεννώμενου Φοίνικα με χρονολογία: 1821, στη βάση μονόγραμμα του Κυβερνήτη: Ι. Α. Κ., το βάθος εγχάρακτο και σμαλτωμένο με μαύρο σμάλτο (τεχνική taille d’ epargne), λεπτομέρειες τονισμένες με λευκό, χρυσός 18k, 69 x 44 x 14 mm., βάρος: 52 gr.
Η ιδέα να χρησιμοποιηθεί η παράσταση του αναγεννώμενου Φοίνικα ως σύμβολο της αναγέννησης της Ελλάδας, φαίνεται πως γεννήθηκε πολύ πριν την Επανάσταση, στους κύκλους των Ελλήνων σπουδαστών των ιταλικών πανεπιστημίων. Δεν αποκλείεται λοιπόν ο Ιωάννης Καποδίστριας να γνώρισε το συσχετισμό αυτό του μυθικού πτηνού με την αναγέννηση της πατρίδας του, κατά τη διάρκεια των ιατρικών σπουδών του στο πανεπιστήμιο της Πάδοβας (1795-97). Ίσως τότε για πρώτη φορά να θεώρησε τον Φοίνικα που ξαναγεννιέται από τις στάχτες του, ως το καταλληλότερο έμβλημα στην περίπτωση που ποτέ η Ελλάδα ανακτούσε την ανεξαρτησία της. Το 1800 διατυπώθηκε η πρόταση να τεθεί ο Φοίνικας στη σημαία της Επτανήσου, χωρίς όμως τελικά να υιοθετηθεί. Αντίθετα στις αρχές του Αγώνα, μετά από εισήγηση του Νικολάου Υψηλάντη και άλλων φιλικών, το μυθικό πτηνό γίνεται το σύμβολο στη σημαία του Αλέξανδρου Υψηλάντη και του Ιερού Λόχου, αργότερα δε στις σημαίες του Δημητρίου Υψηλάντη και των επαναστατημένων της Νάουσας και τη Χαλκιδικής. Η πορεία του ανακόπτεται εν τούτοις κατά την ψήφιση του Νόμου της Επιδαύρου, όταν στη συζήτηση για τον τύπο της ελληνικής σημαίας επικράτησε η άποψη ότι αυτή δεν θα έπρεπε να φέρει σύμβολα των φιλικών, για να μη θεωρηθεί από την Ευρώπη ότι η Επανάσταση ήταν υπόθεση κάποιας μυστικής εταιρίας.
Ερχόμαστε έτσι στο Νοέμβριο του 1827, όταν ο Καποδίστριας περιμένοντας στην Ανκόνα το αγγλικό πολεμικό που θα τον μετέφερε, κυβερνήτη πλέον, στην Ελλάδα, γράφει στον J. F. Bautte, τον καλύτερο ωρολογοποιό και κοσμηματοποιό της Γενεύης, και του ζητάει να κατασκευάσει για λογαριασμό του 6 ταμπακιέρες, 10 ανδρικά ρολόγια τσέπης και 3 ζευγάρια γυναικεία βραχιόλια, όλα χρυσά, σμαλτωμένα και με την παράσταση του αναγεννώμενου Φοίνικα και το μονόγραμμά του. Σκόπευε καθώς φαίνεται, προσφέροντάς τα σαν δώρα σε επιφανείς προσωπικότητες του τόπου, να προετοιμάσει το έδαφος για την καθιέρωση του Φοίνικα ως του επίσημου συμβόλου της Ελληνικής Πολιτείας. Στην επιστολή του προς τον Bautte σημείωνε εξάλλου ότι οι ταμπακιέρες θα έπρεπε να είναι όπως αυτή που κατασκεύασε για τον ίδιο ένα χρόνο πριν. Από την καταγραφή
των αντικειμένων του Κυβερνήτη που έγινε μετά το θάνατό του, προκύπτει ότι από τα πολυτελή αντικείμενα που είχε παραγγείλει στον Bautte, είχε προλάβει να δώσει δυο ταμπακιέρες, πέντε ρολόγια και ένα ζευγάρι βραχιόλια. Σήμερα σώζονται στο Εθνικό Ιστορικό Μουσείο μια ταμπακιέρα, δυο ρολόγια (χαρισμένα στον Θ. Κολοκοτρώνη και τον Ν. Ζαβιτσάνο) και ένα ζευγάρι βραχιόλια (γαμήλιο δώρο στη Φ. Τζαβέλα), ενώ μια δεύτερη ταμπακιέρα βρίσκεται σε ιδιωτική συλλογή στην Κέρκυρα. Δεδομένου ότι η ταμπακιέρα της δημοπρασίας μας υπερέχει σε ποιότητα από τα υπόλοιπα αντικείμενα που σώζονται από την παραγγελία του Καποδίστρια (είναι το μόνο στο οποίο το μαύρο σμάλτο συνδυάζεται με λευκό), μπορούμε να υποθέσουμε ότι πρόκειται για την ταμπακιέρα που παρήγγειλε ο Κυβερνήτης το 1826 για προσωπική του χρήση και που αποτέλεσε το πρότυπο για τις υπόλοιπες. Μια άλλη ταμπακιέρα του Bautte στο Εθνικό Ιστορικό Μουσείο με ανάλογη διακόσμηση και τα αρχικά «Α. Α. Κ. Κ.» θα πρέπει να ανήκε στον Αυγουστίνο Καποδίστρια («Α[υγουστίνος) Α[ντωνίου] Κ[όντε] Κ[αποδίστριας]»).
πυροδοτικός μηχανισμός με πυρόλιθο, μήκος: 111 cm. (το κοντάκι επενδυμένο με μεταγενέστερο έλασμα κατά μήκος της στενής του πλευράς).
Ο ξύλινος κορμός είναι επενδυμένος με ασημένια ελάσματα διακοσμημένα με σαβάτι σε στικτό βάθος. Η φυτική διακόσμηση συνδυάζεται με πουλιά, λιοντάρια, τρόπαια, ανθοφόρα αγγεία και αποτρεπτικά κεφάλια, ενώ συμπληρώνεται από παραστάσεις της θεάς Αθηνάς στην κάννη και αγωνιστή με υψωμένο σπαθί στο κοντάκι. Η κάννη, αρχικά οκταγωνική και στη συνέχεια κυλινδρική, καταλήγει σε δρακόμορφο στόμιο και είναι διακοσμημένη με ένθετο μπρούντζο. Συγκρατείται με τον κορμό του όπλου από τέσσερις δακτύλιους (ψέλια). Το όνομα του κτήτορα στην αντίστοιχη του μηχανισμού επιφάνεια της πίσω πλευράς: ΧΡ(Η)ΣΤ(ΟΣ) ΑΝΤΡ(ΙΤ)Ζ(ΟΣ).
μήκος: 86,5 cm. (μικρές φθορές και επιδιόρθωση στην κεράτινη λαβή)
Η οθωμανική δαμασκηνή λεπίδα φέρει διακόσμηση με ένθετο μπρούντζο που ενσωματώνει κορανικές επιγραφές, το όνομα του κτήτορα: ΚΑΝΕΡΙΝΗΣ / ΚΑΠΕΤΑΝΑΚΗΣ και τη χρονολογία: 1833. Στην ασημένια επίχρυση θήκη εγχάρακτη διακόσμηση με κύρια θέματα, στη μια πλευρά δράκο που συμπλέκεται με ανθισμένο κλαδί και στην άλλη κέρας Αμαλθείας με απόληξη διαμορφωμένη σε αιγόμορφη κεφαλή που μασάει κλωνάρι. Ο Δημήτριος Καπετανάκης, ο επονομαζόμενος Κανερίνης (1810-1840), ήταν κάτοικος Γιανιτσάνικων Καλαμάτας. Στο σπίτι του οχυρώθηκαν 40 στασιαστές κατά τη διάρκεια της εξέγερσης των Μανιατών τον Αύγουστο του 1831. Είχε παντρευτεί κόρη του Κυριακούλη Μαυρομιχάλη.
μήκος: 52 cm. (απώλεια του χρυσού στη λεπίδα)
Η λεπίδα με εγχάρακτη διακόσμηση σε χρυσό φόντο. Στη βάση της διακρίνονται σε διακοσμητικό πλαίσιο τα αρχικά του κτήτορα: Α. Κ. Στα ασημένια εξαρτήματα της θήκης έκτυπη φυτική διακόσμηση που περικλείει επιχρυσωμένα πουλιά και ζώα. Η λαβή και η επιφάνεια ανάμεσα στα εξαρτήματα έχουν επενδυθεί με δέρμα σαλαχιού.
μήκος: 49 cm.
Στη λεπίδα έχουν χαραχθεί κορανική επιγραφή στη μια πλευρά και κτητορική στην άλλη: ΓΕΩΡΓΙC ΔΗΜΗΤΡΙC ΓΟΥΡΓΑΡΙΣ. Η λαβή με εγχάρακτη διακόσμηση, επίχρυση και συμπληρωμένη με σαβάτι. Στη θήκη έκτυπα τρόπαια εναλλάσσονται με άνθινες συνθέσεις, ενώ η απόληξή της έχει μορφή θαλάσσιου δράκοντα (ίχνη επιχρύσωσης). Ο Μποχωρίτης αγωνιστής Γεώργιος Γούργαρης (γ. 1796) συμμετείχε σε πολλές μάχες του Αγώνα υπό τον στρατηγό Δημήτριο Μακρή και άλλους οπλαρχηγούς (το Γούργαρις είναι πελοποννησιακός τύπος του Βούλγαρις).
μήκος: 33 cm.
Τη λαβή διακοσμούν άνθινες συνθέσεις. Στη θήκη τρόπαια, πολιτεία και άνθη συνδυάζονται με δρακοκτόνο άγιο στη μια πλευρά και τρικάταρτο καράβι στην άλλη. Η απόληξη της θήκης έχει μορφή θαλάσσιου δράκοντα με δυο μικρές γαλάζιες χάντρες στη θέση των ματιών.
σφραγίδες στη βάση, εγχάρακτη επιγραφή: ΤΗι ΕΠΑΞΙΩι ΕΛΙΣΑΒΕΘ ΛΟΓΓΛΕΗι /
Ο ΥΠΑΡΧΟΣ ΖΑΚΥΝΘΟΥ / ΤΟΔΕ ΤΟ ΤΕΚΜΗΡΙΟΝ ΕΥΓΝΩΜΟΣΥΝΗΣ ΤΕ ΚΑΙ ΣΕΒΑΣ/
ΠΡΟΣΦΕΡΕΙ / ΕΝ ΟΝΟΜΑΤΙ ΤΩΝ ΠΤΟΧΩΝ ΠΑΡΘΕΝΩΝ ΤΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ / ΤΟΥ ΥΠΟ
ΤΗΝ ΦΙΛΟΣΤΟΡΓΟΝ ΑΥΤΗΣ / ΚΗΔΕΜΟΝΙΑΝ ΕΥΗΜΕΡΗΣΑΝΤΟΣ / ΕΝ ΕΤΕΙ αωλς [1936].
Η Elisabeth Longley ήταν σύζυγος του τοποτηρητή της Ζακύνθου John Longley. Με πρωτοβουλία της ιδρύθηκε το 1831 στο νησί σχολείο για άπορα κορίτσια. Βλ. Ν. Κ. Κουρκουμέλης, «Εκπαιδευτικά της νήσου Ζακύνθου (Α΄ μέρος, 1800-1836)», Δωδώνη, 34 (2005), σ. 132. Έπαρχος (ή ύπαρχος) Ζακύνθου ήταν τότε ο Γεώργιος Δε-Ρώσσης.
Διακοσμημένο με σαβάτι σε στικτό βάθος. Στο κέντρο πολύφυλλος ρόδακας εγγεγραμμένος σε στεφάνι. Στη ζώνη ανάμεσα στο στεφάνι και το χείλος έξι μετάλλια με ζώα, πουλιά και τα πορτραίτα των βασιλέων.
υπογεγραμμένο και χρονολογημένο κάτω δεξιά: Αρ. Γλύκας / 1917
ο τίτλος κάτω στο μέσο
υπογεγραμμένο και χρονολογημένο κάτω δεξιά: Γλύκας / 1920
ο τίτλος κάτω στο μέσο
τέμπερα, μελάνι και μολύβι σε χαρτί, 41 x 58 cm. (σχισίματα)
υπογεγραμμένο και χρονολογημένο κάτω δεξιά: Γλύκας / 1931
ο τίτλος κάτω στο μέσο
υπογεγραμμένο και χρονολογημένο κάτω δεξιά: Σ. Δ. Ζωγράφος / Πρόσφυξ εκ Στενημάχου / Σπέτσαι 2/5 / 1910ο
τίτλος πάνω στο μέσο, σημείωση κάτω δεξιά: Λαβώντες μέρος Σπετσώται / Μπαρμπάτσης Λεμπέσης Θερμησιώτης [...] / Κουτρουμπής
υπογεγραμμένο και χρονολογημένο κάτω αριστερά: P. Chinnery / 1891.
Το Μάιο του 1896 το Hood έπλευσε από τη Μάλτα στην επαναστατημένη Κρήτη για να προστατεύσει τους εκεί ευρισκόμενους Βρετανούς υπηκόους. Στη συνέχεια εντάχθηκε στην πολυεθνική ναυτική δύναμη που περενέβη στο κρητικό ζήτημα το διάστημα 1897-1898.
υπογεγραμμένο κάτω δεξιά: Αι. Προσαλέντης.
υπογεγραμμένο κάτω αριστερά: Αι. Προσαλέντης.
χρονολογημένο και υπογεγραμμένο κάτω δεξιά: 1905 / Ν. Δ. Ανδριανός.
τίτλος κάτω: Οι Αρχηγοί της εν Κεφαλληνία συνκροτιθίσης επαναστάσεως, επί Αγγλοπροστασίας εν έτει 1849 / Θεόδωρος ο Βλάχος, και ο αντεπονομαζόμενος Παππά ληστής
κάτω δεξιά: Αντίγραφον υπό / Ν. Κολλάρου
κάτω αριστερά: Προτότυπον υπό Ιερέως / Σπυρίδωνος Μακρή του Μέντε / 1875.
τα αρχικά του κατασκευαστή στη βάση: No 3 / C. C., ελληνική επιγραφή σε μετάλλιο,
πολύχρωμος άνθινος διάκοσμος.
(λείπουν τμήματα από το χείλος)
Η επιγραφή είναι η εξής:
Κρασή σε πίνω δια καλλώ
κ εσή με κρους στον τίχο;
Εγώ σε πίνo ναχαρώ,
Κ’ εσί με σέρνης σαν μορώ;
ελληνική επιγραφή σε μετάλλιο, πολύχρωμος άνθινος διάκοσμος.
(συντηρημένο, συμπληρώσεις)
Η επιγραφή είναι η εξής:
Μετρίως πίε ποθητέ,
μη μεθύεις αδελφέ,
Ν’ απερνώμεν φιλικά,
και όχι ποτέ εχθρικά.
το πρώτο με τα αρχικά του Γεωργίου στο χείλος: Γ. Β.
και το δεύτερο με το μονόγραμμά του στο κέντρο,
διάμετρος: 22,5 και 23 cm.
στο κέντρο «απήδαλος ναυς» περιβαλλόμενη από κυκλική ταινία με την επιγραφή:
ΙΣΧΥΣ ΜΟΥ Η ΑΓΑΠΗ ΤΟΥ ΛΑΟΥ / ΚΕΡΚΥΡΑ.
από τη σειρά με το όνομα του Γεωργίου στα δανικά: Georg.
Υπολογίζεται ότι δεν έγιναν περισσότερα από 50 κομμάτια.
Κυκλοφόρησε και μια σειρά με το όνομα του Γεωργίου στα ελληνικά.
με τις σφραγίδες του κατασκευαστή (A1 για την ποιότητα της επαργύρωσης)
και τη σφραγίδα του αθηναϊκού καταστήματος του Sidney Nowill:
PLATED ON NICKEL / SIDNEY NOWILL / ATHENS,
εγχάρακτη διακόσμηση, επαργυρωμένο νικέλιο.
Ο Sidney Nowill (1851-1920), γιος του ιδρυτή της φίρμας John Nowill & Sons Sheffield, είχε ανοίξει στα τέλη του 19ου αιώνα καταστήματα στην Κωνσταντινούπολη, την Αθήνα και την Αλεξάνδρεια.
με επιγραφή στο καντράν: Ευάγ. Γαλιανός / 1908 / Οπλαρχηγός.
υπογεγραμμένο και χρονολογημένο κάτω δεξιά: Joza Zaborsky / 1914.
το πορτραίτο σε δάφνινο στεφάνι
(2)